Wpływ marihuany na ludzki mózg – efekty krótko- i długoterminowe

18 listopada, 2024

Wpływ marihuany na ludzki mózg – efekty krótko- i długoterminowe

Marihuana, znana również jako konopie indyjskie, od wieków była używana zarówno rekreacyjnie, jak i w celach medycznych. Jej głównym składnikiem psychoaktywnym jest delta-9-tetrahydrokannabinol (THC), który działa na układ endokannabinoidowy w mózgu. Oddziaływanie THC na receptory kannabinoidowe wywołuje szeroką gamę efektów, zarówno korzystnych, jak i potencjalnie szkodliwych. Zrozumienie wpływu marihuany na ludzki mózg jest kluczowe dla pacjentów, lekarzy i innych, aby dokonać świadomych wyborów dotyczących jej używania.

Efekty krótkoterminowe działania marihuany

Kiedy marihuana zostaje wprowadzona do organizmu, THC szybko przenika do krwiobiegu, a następnie dociera do mózgu, wpływając na różne jego funkcje:

1. Zmiany percepcyjne
Jednym z najczęstszych efektów krótkoterminowych jest zmiana percepcji czasu, przestrzeni i doznań zmysłowych. Użytkownicy marihuany często opisują poczucie spowolnienia czasu, intensyfikację bodźców zewnętrznych, a także zmiany w odczuwaniu smaku, dźwięku czy dotyku.

2. Zaburzenia funkcji poznawczych
Spożycie THC może tymczasowo obniżać zdolność koncentracji, pamięć krótkotrwałą oraz koordynację ruchową. Może to wpłynąć negatywnie na wykonywanie codziennych czynności, takich jak prowadzenie pojazdów, podejmowanie decyzji czy efektywne wykonywanie pracy.

3. Zmiany nastroju
Marihuana wpływa na układ limbiczny, który odpowiada za regulację emocji. W efekcie użytkownicy mogą odczuwać euforię, spokój, relaksację, ale czasami pojawiają się również lęk, depresja czy nawet epizody paniki. Reakcja zależy od dawki, sposobu spożycia i indywidualnej tolerancji.

4. Zwiększony apetyt
Znane jako „gastrofaza”, nagłe zwiększenie apetytu jest częstym efektem po spożyciu marihuany. Mechanizm tego zjawiska jest związany z oddziaływaniem THC na ośrodek głodu w podwzgórzu.

Długoterminowe skutki stosowania marihuany

W przypadku regularnego nadużywania marihuany istnieje ryzyko wystąpienia długoterminowych zmian w mózgu. Kluczowe konsekwencje obejmują:

1. Zmiany strukturalne mózgu
Badania wskazują, że u osób regularnie używających marihuany może dojść do zmniejszenia objętości hipokampa – struktury odpowiedzialnej za procesy uczenia się i pamięć. Długotrwałe stosowanie może także wpłynąć na funkcjonowanie kory przedczołowej, związanej z podejmowaniem decyzji i planowaniem.

2. Trwałe zaburzenia funkcji poznawczych
Chociaż pewne deficyty mogą być odwracalne po dłuższym okresie abstynencji, regularne używanie marihuany wiąże się z trwałymi problemami z pamięcią, uwagą i funkcjami wykonawczymi. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy używanie zaczyna się w okresie dojrzewania, kiedy mózg nadal intensywnie się rozwija (do 21 roku życia). Nadużywanie marihuany ponad 10 lat niesie ryzyko trwałych zmian funkcjonowania mózgu (CUD – cannabis use disorder).

3. Zwiększone ryzyko zaburzeń psychicznych
Istnieją dowody na związek między intensywnym używaniem marihuany a ryzykiem wystąpienia szybszego rozwoju zaburzeń psychotycznych u osób predysponowanych. Osoby z genetyczną predyspozycją (np. do schizofrenii) mogą być bardziej podatne na rozwój takich zaburzeń. Marihuana może również zaostrzać objawy lęku i depresji (THC).

4. Ryzyko uzależnienia
Chociaż marihuana bywa często postrzegana jako mniej uzależniająca niż inne substancje psychoaktywne, istnieje ryzyko rozwoju uzależnienia psychicznego, a w niektórych przypadkach także fizycznego. Uzależnienie od marihuany może prowadzić do trudności w kontrolowaniu użycia i negatywnego wpływu na życie osobiste i zawodowe.

Jak minimalizować ryzyko związane z marihuaną?

Używanie z umiarem: Kluczowe jest świadome i odpowiedzialne podejście do stosowania marihuany. Pacjenci, którzy rozważają stosowanie marihuany w celach leczniczych, powinni skonsultować się z lekarzem.
Ograniczanie ekspozycji w młodym wieku: Używanie marihuany w okresie dorastania może być szczególnie szkodliwe ze względu na rozwój mózgu.
Monitorowanie zdrowia psychicznego: Osoby z historią zaburzeń psychicznych powinny szczególnie uważać na używanie marihuany, aby zminimalizować ryzyko pogorszenia stanu zdrowia.

Przegląd badań z bazy pubmed

„Neuropsychological performance in long-term cannabis users”
Autor: Harrison G. Pope Jr. (2001)
Cel badania: Ocena funkcji neuropsychologicznych u długoterminowych użytkowników marihuany.
Grupa badana: 180 osób: 63 długoterminowych użytkowników marihuany, 45 byłych użytkowników oraz 72 osoby nigdy nieużywające.
Metodologia: Przeprowadzono testy neuropsychologiczne oceniające pamięć, uwagę i funkcje wykonawcze.
Wyniki: Długoterminowi użytkownicy wykazywali deficyty w pamięci werbalnej i uwadze, które ustępowały po około 28 dniach abstynencji.
„Dose-related neurocognitive effects of marijuana use”
Autor: Karen I. Bolla (2002)
Cel badania: Zbadanie zależności między dawką marihuany a funkcjami neurokognitywnymi.
Grupa badana: 28 użytkowników marihuany podzielonych na grupy w zależności od intensywności używania oraz 28 osób kontrolnych.
Metodologia: Testy neurokognitywne oceniające pamięć, uwagę i funkcje wykonawcze.
Wyniki: Wyższe dawki marihuany były związane z większymi deficytami w pamięci i funkcjach wykonawczych.
„Cannabis use and risk of psychotic or affective mental health outcomes: a systematic review”
Autor: Theresa H.M. Moore (2007)
Cel badania: Przegląd systematyczny badań nad związkiem między używaniem marihuany a ryzykiem zaburzeń psychotycznych i afektywnych.
Metodologia: Analiza 35 badań kohortowych i kontrolnych.
Wyniki: Używanie marihuany zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń psychotycznych, zwłaszcza przy intensywnym używaniu.
„Long-term effects of frequent cannabis use on working memory and attention: an fMRI study”
Autor: Nadia Solowij (2002)
Cel badania: Ocena długoterminowego wpływu częstego używania marihuany na pamięć roboczą i uwagę za pomocą fMRI.
Grupa badana: 10 częstych użytkowników marihuany i 10 osób kontrolnych.
Metodologia: Zadania oceniające pamięć roboczą i uwagę podczas skanowania fMRI.
Wyniki: Części użytkownicy wykazywali zmienioną aktywność mózgu w obszarach związanych z pamięcią i uwagą.
„Impact of adolescent marijuana use on intelligence: Results from two longitudinal twin studies”
Autor: Nicholas J. Jackson (2016)
Cel badania: Zbadanie wpływu używania marihuany w okresie dojrzewania na inteligencję.
Grupa badana: Bliźnięta jednojajowe i dwujajowe z dwóch badań longitudinalnych.
Metodologia: Porównanie wyników IQ wśród bliźniąt używających i nieużywających marihuany.
Wyniki: Nie znaleziono dowodów na to, że używanie marihuany w okresie dojrzewania powoduje spadek IQ; sugeruje się, że inne czynniki mogą wpływać na tę zależność.
„Cannabis use and neuropsychological performance in healthy individuals: a meta-analysis”
Autor: Rebecca A. Crean (2011)
Cel badania: Metaanaliza badań oceniających wpływ używania marihuany na funkcje neuropsychologiczne u zdrowych osób.
Metodologia: Analiza 33 badań oceniających różne funkcje poznawcze.
Wyniki: Używanie marihuany wiązało się z deficytami w pamięci krótkotrwałej, uwadze i funkcjach wykonawczych, przy czym niektóre deficyty mogą być odwracalne po abstynencji.

Podsumowanie

Marihuana wywiera złożony wpływ na mózg człowieka, obejmując zarówno efekty krótkoterminowe, takie jak zmiany percepcyjne i nastrój, jak i długoterminowe konsekwencje, które mogą obejmować trwałe zmiany w strukturze i funkcji mózgu. Każda osoba reaguje na marihuanę inaczej, co zależy od wieku, częstotliwości używania, dawki oraz czynników genetycznych. Odpowiedzialne używanie i edukacja są kluczem do minimalizowania potencjalnych szkodliwych działań zdrowotnych.